မြန်မာနိုင်ငံတွင်ဖြစ်ပွားသော လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုအမျိုး အစားများကား များပြားလှသည် ဖြစ်ရာ (ND-Burma) ၏ အဖွဲ့ဝင် အသီးသီးသည် မိမိတို့၏ သတ်မှတ်ထားသော တာဝန်နှင့် အထူး သက်ဆိုင်သော လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများကိုသာ အာရုံစိုက် မှတ်တမ်းတင်ကြပါသည်။
အဖွဲ့ဝင်များပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအတွက် စည်းမျဉ်းကန့် သတ်ချက်ဘောင်တခု ပေါ်ပေါက်လာရေးတွင် ဦးစားပေးလုပ် ငန်း တာဝန်တရပ်အနေနှင့် ကွန်ယက်သည် အထူးအာရုံစိုက်မည့် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုအမျိုးအစားများကို “သတ်မှတ်ထားသော ဝေါဟာရများ” ဖြင့်စာရင်းပြုစုထား ကြပါသည်။ ဤစာရင်းကိုအခြေခံလျက် ကွန်ယက်က ချိုး ဖောက်မှု (၁၃)ခုကို အထူးပြုထားသည့် လက်စွဲစာစောင်များ နှင့် အထွေထွေ မှတ်တမ်းပြုခြင်း လက်စွဲစာစောင်များရေးသား ပြုစုထုတ်ဝေခဲ့ပါသည်။ ကွန်ယက်၏ အင်တာနက်စာမျက်နှာတွင် မြန်မာဘာသာမူ၊ အင်္ဂလိပ်ဘာသာမူဖြင့် လက်စွဲစာစဉ်များရ ယူနိုင်ပါသည်။
ဤလမ်းညွှန်ချက်များဖြင့် အောက်ပါ လူ့အခွင့် အရေးချိုးဖောက်မှုများကို မှတ်တမ်းတင်ထားပါသည်။
(၁) သတ်ဖြတ်ခြင်း (Killing)
(၂) အစအနဖျောက်ခြင်း (Disappearances)
(၃) မတရားဖမ်းဆီးမှုများ ထိန်းသိမ်းချုပ်နှောင်မှုများ (Arbitrary ikkegal arrest detention)
(၄) ကလေးစစ်သားများ အသုံးပြုမှု (Use Child Soldiers)
(၅) အတင်းအဓမ္မရွှေ့ပြောင်းခံရခြင်း (Forced Relocation)
(၆) မုဒိမ်းပြုကျင့်မှု (Rape)
(၇) အခြားသော လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှု (Other Sexual Violence)
(၈) ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်း (Torture)
(၉) အဓမ္မလုပ်အားစေခိုင်းမှု (Forced Labour)
(၁၀) လွတ်လပ်စွာ လှုပ်ရှားသွားလာခွင့်ကို ပိတ်ပင်ခြင်း (Obstruction Freedom of Movement)
(၁၁) ပစ္စည်းဥစ္စာများကို သိမ်းဆည်းခြင်းနှင့် ဖျက်ဆီးခြင်း (Confiscation Destruction of Property)
(၁၂) အတင်းအဓမ္မ လက်ထပ်စေခြင်း (Forced Marriage)
(၁၃) အတင်းအဓမ္မ ပြည့်တန်ဆာအဖြစ် စေခိုင်းခြင်း (Forced Prostitution)
(၁၄) လူကုန်ကူးရောင်းဝယ်ရေး (Human Trafficking)
(၁၅) လွတ်လပ်စွာ ပြောဆိုခွင့်၊ လွတ်လပ်စွာ စုဝေးခွင့် ထိပါးနှောက်ယှက်မှု (Obstruction of Freedom of Espression Assembly)
(၁၆) အတင်းအဓမ္မ အခွန်ကောက်ခံခြင်း (Taxation, Extortion) တို့ ဖြစ်သည်။
လူ့အခွင့်အရေးမှတ်တမ်းပြုခြင်း လက်စွဲစာစဉ်များ
လက်စွဲစာစောင်သည် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများကို မှတ်တမ်းပြုခြင်း၊ တွေ့ဆုံမေးမြန်းခြင်း၊ နိုင်ငံတကာဥပဒေချိုးဖောက်မှုရှိ-မရှိ ပိုင်းခြားသုံးသပ်ခြင်းနှင့် ဤအကြောင်းများကို အစီရင်ခံတင်ပြခြင်းနည်းတို့အတွက် သတင်းအချက်အလက်များ ပေးထားပါသည်။
အခန်း (၁) -မှတ်တမ်းပြုခြင်း- လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ နှင့်သက်ဆိုင်သော နိုင်ငံတကာဥပဒေများ ကိုဖေါ်ပြထားပြီး၊ ဤချိုးဖောက်မှုများကို မှတ်တမ်းပြု၍ ရနိုင်ဖွယ်ရှိသောနည်းလမ်းများနှင့် ပတ်သက်၍ လမ်းညွှန်ချက်များ ပေးထားပါသည်။ ထို့နောက် မြန်မာနိုင်ငံရှိ လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေ၊ သမိုင်းဆိုင်ရာနှင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အခြေအနေ၊ အချိန် အခါတို့အကြောင်း သတင်း အချက်အလက်များ ပေးထားပါသည်။ ထို့ပြင် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများနှင့် ပတ်သက်သော နမူနာအချက်အလက်ပုံစံပေါ် အခြေခံလျှက် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခြင်းအတွက် ကောင်းသောနမူနာပုံစံနှင့် ညံ့ဖျင်းသော နမူနာပုံစံ တို့ကိုလည်း ဖော်ပြပေးထားပါသည်။
အခန်း (၂) -ပိုင်းခြားသုံးသပ်ခြင်း- နိုင်ငံတကာ ဥပဒေချိုးဖောက်မှုအဖြစ် သတ်မှတ်ရေးအတွက် အထောက်အထား များကို အကဲဖြတ်နည်း အကြောင်းကို ဆွေးနွေးထားပါသည်။ ချိုးဖောက်မှု အထောက်အထားများကို အားကောင်းစေမည် ဖြစ်သော အလားအလာများနှင့် ဖြစ်နေကျပုံစံများကို အကဲဖြတ်နည်းအကြောင်း ဆွေးနွေးထားပါသည်။ အခန်း (၂) တွင် လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်ခြင်းနှင့် လူသားမျိုးနွယ် တရပ်လုံးအပေါ် အန်တရာယ်ပြုဆန့်ကျင်သော ရာဇ၀တ်မှုများကဲ့သို့သော နိုင်ငံတကာ ဥပဒေအရ ကြီးလေးသောအမှုများအဖြစ် သတ်မှတ်ရေးနှင့်ပတ်သက်သော သတင်းအချက်အလက်များလည်း ပါ၀င်ပါသည်။
အခန်း (၃) -တိုက်တွန်းစည်းရုံးခြင်း- နိုင်ငံတကာ ပုဂ္ဂိုလ်များနှင့် အဖွဲ့အစည်းများထံသို့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု အထောက်အထားများ တင်ပြခြင်းနှင့်ပတ်သက်သော သတင်းအချက်အလက်များပါ၀င်ပါသည်။ ဤအခန်း သည် ကုလသမဂ်ဂ၏ အခန်းကို အလေးတင်း တင်ပြထားပြီး၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများနှင့်ပတ်သက်၍ အသုံးပြုနိုင်သော လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ အကြောင်းကို အကျဉ်းရုံး တင်ပြထားပါသည်။
အချပ်ပိုတွင် ကလေးများနှင့် အင်တာဗျူးခြင်းနှင့် အကြမ်းဖက်ခံရသော အမျိုးသမီးများနှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခြင်း အကြောင်းများကို ထည့်သွင်းဖော်ပြထားပါသည်။
